Zes revalidatiecentra in ons land gebruiken GRAIL, een systeem voor loopdiagnostiek en -training. MRC Aardenburg beschikt daarnaast over CAREN, een nog wat geavanceerder systeem. Revalidanten kunnen dankzij deze systemen veilig oefenen op bewegende ondergrond in een door 3D-projectie levensechte omgeving.

MRC staat voor militair revalidatiecentrum, maar Aardenburg in Doorn behandelt ook burgers – wel alleen volwassenen. Het centrum ziet dat een looptraining waarbij de werkelijkheid wordt nagebootst het revalidatieproces versnelt. Wetenschappelijk onderzoek door Revant wees dit jaar ook inderdaad uit dat bij een onderzoeksgroep van zestien CVA-revalidanten balans en loopvaardigheid beduidend verbeterden na training op GRAIL. Maarten Prins, fysiotherapeut en bewegingswetenschapper bij het MRC, benadrukt dat het belangrijk is dat er bij onderzoek niet alleen gekeken wordt naar de groep die therapie krijgt, maar ook naar een controlegroep die géén therapie krijgt. ‘Maar zolang dit soort onderzoek ontbreekt, geven studies onder mensen die wel therapie krijgen goede aanwijzingen over de werkzaamheid ervan.’

Vallen

Maarten Prins: ‘Door het ontbreken van onderzoek met controlegroepen is er bijvoorbeeld nog geen hard bewijs dat mensen minder vallen. Maar dat de simulatie-aanpak winst kan opleveren voor de revalidant is bewezen. Met metingen door CAREN en GRAIL zijn over vallen betere voorspellingen te doen dan met andere, al bestaande klinische metingen. Ook is bewezen dat met CAREN en GRAIL vaardigheden worden getraind die het risico om te vallen verlagen. En bij kinderen met cerebrale parese is aangetoond dat hun looppatroon verbetert.’

Applicaties op maat

Dat virtual reality wérkt was voor MRC-behandelaars al duidelijk in de praktijk. Het revalidatiecentrum heeft veel expertise opgebouwd op het gebied van simulatietraining en krijgt belangstellenden uit de hele wereld. ‘Wij waren in 2008 een van de eersten die met CAREN werkten, en leiden nu ook operators op in Amerika en China.’ Het MRC prijst zich gelukkig Motekforce Link ‘om de hoek’ te hebben, het Nederlandse bedrijf dat CAREN en GRAIL ontwikkelde. Het geeft een goede wisselwerking tussen industrie, revalidatiepraktijk en wetenschap, zegt Prins. ‘De ontwikkelaars komen bij ons kijken wat de vragen zijn en hoe de systemen worden gebruikt in praktijk. Wij passen ze toe en doen er ervaring mee op. En wij zien dat je met virtual reality kunt werken aan doelen die anders niet te halen zijn.’

‘Ik deed weer dingen die ik niet meer durfde’

Van de eerste maand na haar hersenbloeding weet verpleegkundige Petra van der Weijden (57) niet veel meer. Wél van de periode erna: die was zwaar. Na weken op de intensive en special care lag ze nog een tijd in het gewone ziekenhuis, daarna in een verpleeghuis. De mogelijkheid van simulatie kwam ter sprake, waarbij met gebruik van virtual reality beweging wordt geoefend. ‘Ik kende het niet, maar het leek me een goed idee en ik wilde graag naar MRC Aardenburg waar dat wordt toegepast. Maar mijn conditie was nog niet goed genoeg, ik kon nog niet uit bed.’ Vier maanden na de hersenbloeding kon Petra wél naar het revalidatiecentrum, waar ze twee maanden werd opgenomen en deelnam aan een CAREN-training. Twee keer een half uur per week, later afgewisseld met GRAIL. Na ontslag deed Petra de training poliklinisch, naast fysio- en ergotherapie en zwemmen.

Playstation

‘De simulatie-training deed me denken aan de Playstationspelletjes van mijn zoons vroeger. Op een loopband moest ik, met 3D-projectie om me heen, bijvoorbeeld dingen wegschieten of ontwijken.’ Ze bleek aardig fanatiek te zijn en moet lachen omdat haar omgeving dat allang wist, alleen zijzelf nog niet. ‘Ik ontdekte door CAREN dat ik graag wil winnen. Ik zit er dan helemaal in, vergeet alles om me heen en ga ervoor.’ Dat je tijdens de training gezekerd bent in een soort bergbeklimmerstuigje, en dus niet kunt vallen op de bewegende loopband, gaf haar de steun om grenzen te verkennen. ‘Ik deed weer dingen die ik niet meer durfde. Dat was natuurlijk ook precies de bedoeling van de behandelaars. Ik maakte bewegingen die ik anders nooit zou doen. Balanceren op één been, kruispassen zetten, grote stappen, zwaaien met je armen.’

Nieuwe stappen

In het revalidatiecentrum ging Petra van der Weijden zo hard vooruit dat ze eerder naar huis kon dan aanvankelijk het plan was. ‘Ik merkte dat ik weer dingen in het echt deed die ik daarvoor tijdens de simulatietraining had geoefend. En steeds vaker zonder erbij na te denken. Bijvoorbeeld door iets van het aanrecht te pakken, los, zonder stokken. Heel goede momenten, je voelt dat je letterlijk en figuurlijk nieuwe stappen zet.’ Petra gaat de week dat we haar spreken voor het laatst naar de CAREN-training. De simulatie-aanpak heeft haar veel gebracht. In haar woonplaats zal ze nu nog naar de fysiotherapeut gaan, maar het lukt al met stokken buiten te lopen, zonder rollator. Ze vertelt dat ze laatst ook tweeëneenhalf uur met de fiets is weggeweest. Mooi weer. Broodje in de zon: heerlijk. ‘Oké, ik rijd met een driewieler omdat mijn balans nog niet optimaal is. Maar het is een fiets met een mand en ik kan dus boodschappen doen.’ Ze durft ook weer voorzichtig te denken aan werk.

Dit zijn de beelden over GRAIL:

Dit zijn de beelden over CAREN: