De USER is een meetinstrument om de uitkomsten van klinische revalidatie in kaart te brengen. Het instrument werd tien jaar geleden geïntroduceerd, en nog steeds neemt het gebruik ervan toe.

Marcel Post, bijzonder hoogleraar revalidatiegeneeskunde, ontwikkelde de USER tien jaar geleden. Hij licht toe waarom: ‘Daarvoor is jaren gediscussieerd over een meetinstrument om de uitkomsten van revalidatie te meten. De verschillende partijen werden het niet eens over de beschikbare instrumenten. Aan elk instrument was wel iets mis en dit leidde tot een patstelling. Het Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht kwam toen met het idee om iets nieuws te ontwikkelen dat het goede van alle instrumenten bijeenbracht.’ Het resultaat was de USER, de Utrechtse Schaal voor Evaluatie van klinische Revalidatie. Revalidatie richt zich op herstel van zelfredzaamheid bij alledaagse activiteiten. De USER meet daarom de vooruitgang in vaardigheden als eten en drinken, naar het toilet gaan en rolstoelrijden. Daarnaast meet het cognitie, pijn, vermoeidheid en stemming. De USER bestaat uit een checklist, die verpleegkundigen met een revalidant doornemen bij opname in de kliniek en bij ontslag.

Mazzel en momentum

De USER wordt inmiddels in veel revalidatiecentra ingezet. De laatste jaren tonen ook verpleeghuizen belangstelling. Post: ‘De USER heeft meer ingang gevonden als uitkomstmaat dan enig ander instrument. Dat dit is gelukt, is een combinatie van mazzel en momentum. We hebben de tijdgeest mee, want er is externe druk op de sector om resultaten te tonen. Het instrument wordt breed gebruikt.’ Zo loopt op dit moment een project waar alle revalidatiecentra met een klinische CVA-afdeling aan meedoen. De USER-gegevens die deze centra de afgelopen jaren hebben verzameld, worden samengebracht en geanalyseerd. ‘Dan zie je verschillen tussen revalidatiecentra in hoeveel patiënten vooruitgaan op de USER. Verder zien we dat ongeveer 10 procent van de revalidanten bij opname al de maximale score op de USER heeft. Het lijkt er dan op dat ze al volledig zelfredzaam zijn. Dat zijn belangrijke uitkomsten, want nu kunnen we verder onderzoeken waar de verschillen tussen centra door veroorzaakt worden en waarom mensen met maximale scores toch worden opgenomen. Mogelijk voor andere behandeldoelen, bijvoorbeeld op het gebied van taal-spraak en geheugen.’

Leren

De Hoogstraat Revalidatie publiceerde recent als eerste revalidatiecentrum de USER-gegevens op zijn website. Infographics maken zichtbaar dat revalidanten doorgaans grote vooruitgang boeken. Volgens Steven Berdenis van Berlekom, directeur zorg en innovatie van De Hoogstraat, is het naar buiten brengen van het behandelresultaat van cruciaal belang om de behandeling verder te kunnen verbeteren. ‘Wij hopen dat andere revalidatiecentra ook deze getallen gaan publiceren. Door te vergelijken, kunnen we leren van elkaar. Dat zal een positief effect hebben op de kwaliteit van de zorg.’ Toch is niet iedereen enthousiast over de USER. Veelgehoorde kritiek is dat één instrument niet goed kan meten voor alle diagnosegroepen. Marcel Post denkt dat dit wel meevalt, en tot nu toe is volgens hem niet gebleken dat diagnosespecifieke instrumenten beter zijn: ‘Mobiliteit en zelfredzaamheid zijn bij veel diagnosegroepen hoofddoelen van klinische revalidatie. Het werken met één algemeen instrument is daarom veel simpeler en praktischer dan dat je met 48 staatjes, één per diagnosegroep, moet laten zien wat revalidatie oplevert. De USER werkt bij de meeste revalidatietrajecten gewoon goed. Het zou daarom nuttig zijn als het instrument nog meer wordt ingezet: overal in de revalidatie, en ook in ziekenhuizen en verpleeghuizen.’

Mia Willems, senior adviseur innovatie en implementatie Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht (De Hoogstraat Revalidatie en UMC Utrecht)