Trainen voor en deelnemen aan de jaarlijkse HandbikeBattle is niet alleen flink afzien, de deelnemers worden ook gezonder en fitter. Dat blijkt uit onderzoek onder honderden mensen met een lichamelijke beperking die deze uitdaging aangingen.
Sinds eind 2016 onderzoekt arts en bewegingswetenschapper Ingrid Kouwijzer mensen die meedoen aan de jaarlijkse HandbikeBattle in Oostenrijk. Telkens in juni beklimmen de deelnemers, die allemaal een lichamelijke beperking hebben, met hun handbike een parcours van ongeveer twintig kilometer richting de Kaunertaler gletsjer in Tirol. Het hoogteverschil is bijna 1000 meter met stijgingspercentages die oplopen tot 14. ‘Op een normale racefiets is dit voor gezonde getrainde mensen al heel pittig, laat staan als je een beperking hebt en dit met armkracht moet doen’, zegt Kouwijzer. Ze heeft dan ook veel respect voor de mensen die deze uitdaging aangaan.
Meer zelfvertrouwen
Dat deelname veel kan betekenen voor iemand, weet de onderzoeker uit de praktijk. Als voorbeeld geeft ze een man van 60 jaar met een dwarslaesie. Toen deze man werd gevraagd om mee te doen met de HandbikeBattle, twijfelde hij of hij wel goed genoeg was voor zo’n extreme uitdaging. Door stimulatie van begeleiders en teamgenoten van het revalidatiecentrum begon hij toch fanatiek te trainen. En dat wierp vruchten af, merkte Kouwijzer aan de hand van inspanningstesten. ‘We zagen dat zijn fitheid met 30 procent was verbeterd ten opzichte van vóór de trainingsperiode. Dat is uitzonderlijk. De uiteindelijke race vond hij zwaar, maar hij was wel de snelste van zijn team. Hij liet me achteraf weten dat hij hierdoor meer zelfvertrouwen heeft gekregen. De man doet nu vrijwilligerswerk, een stap die hij voorheen minder snel zou hebben gezet.’
Brede doelgroep
De HandbikeBattle werd in 2013 voor het eerst gereden. Het was een initiatief van enkele Nederlandse revalidatiecentra met het idee dwarslaesiepatiënten een doel te geven in hun leven. Daardoor zouden ze beter in hun vel komen te zitten en vervolgens nieuwe doelen gaan stellen, zoals de man die Kouwijzer als voorbeeld gaf. Naast dwarslaesiepatiënten doen nu ook mensen met een amputatie, cerebrale parese of een neuromusculaire aandoening mee aan de battle. Jaarlijks schrijven ongeveer 120 mensen zich in, van wie de meesten in teamverband vanuit de twaalf deelnemende Nederlandse revalidatiecentra. De overigen, onder wie ook buitenlanders, doen dat op individuele basis. Hoewel de organisatie prijzen uitreikt aan de snelste teams en deelnemers, is het belangrijkste doel om boven te komen.
Inspanningstest
Al vanaf de eerste race volgt een groep onderzoekers de deelnemers van de HandbikeBattle. Deze groep bestaat uit Sonja de Groot, bewegingswetenschapper van Reade, Linda Valent, ergotherapeut/ bewegingswetenschapper van Heliomare en Luc van der Woude en Marcel Post, respectievelijk hoogleraar bewegen, revalidatie en functieherstel en hoogleraar dwarslaesierevalidatie, beiden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Vanuit deze universiteit is Kouwijzer als promovenda werkzaam bij Heliomare. Vol enthousiasme vertelt ze wat het onderzoeksteam de laatste jaren heeft gedaan. ‘We hebben ruim 400 deelnemers uitgebreid onderzocht. Zo’n onderzoek bestaat telkens uit vier meetmomenten in de tijd. In het begin – een half jaar voor de battle – krijgen ze een inspanningstest om te kijken naar hun fitheid. Dit gebeurt met een arm-ergometer die de armkracht meet zoals bij het handbiken. De test duurt tien tot vijftien minuten, waarbij de weerstand oploopt. Tegelijkertijd meten we de zuurstofopname en de koolstofdioxide-afgifte. Verder moet iedereen een vragenlijst invullen over de kwaliteit van leven. Na intensieve training gebeurt dit alles vlak voor de race nog een keer. Dan kunnen we zien in hoeverre ze vooruit zijn gegaan. Vier maanden en een jaar na de battle herhalen we dit nog eens.’
Blessurevrij
Kouwijzer benadrukt dat haar promotieonderzoek nog volop loopt – ze hoopt eind volgend jaar te promoveren – en niet alle resultaten bekend zijn. Wel weet ze al dat de fitheid op groepsniveau met 7 tot 16 procent toeneemt. ‘Na de training en de battle zien we een toename van de zuurstofopname. De deelnemers houden de test op maximale kracht langer vol. Bovendien vallen ze een beetje af. Hun buikomvang en BMI nemen iets af. Dus ze worden niet alleen fitter maar ook gezonder. Verder blijkt uit de vragenlijsten dat ze hoger scoren op de kwaliteit van leven. Ze zitten lekkerder in hun vel.’ De onderzoekers willen ook achterhalen welk trainingsschema het meest effectief is. Daarvoor hebben ze de laatste drie jaar een groep deelnemers gevraagd hun eigen schema goed bij te houden. Kouwijzer: ‘Op de handbike traint de één zeer intensief en de ander minder en sommigen doen daar bijvoorbeeld krachttraining bij. Ook vragen we om de maand of ze blessures hebben opgelopen. Eind dit jaar gaan we al die gegevens analyseren. We hopen uiteindelijk een algemene richtlijn te ontwikkelen voor handbiken tijdens en na revalidatie, waarbij mensen zo min mogelijk blessures oplopen. Want dat is toch een belangrijk doel bij revalideren: mensen weer zo fit mogelijk krijgen.’
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Dit is waarom de Sint Maartenskliniek steeds meer operaties in eigen huis laat uitvoeren
Geertje kreeg na haar hersenletsel snel de juiste herstelzorg, maar dat is niet vanzelfsprekend
PULSE Racing wil mobiliteit en vitaliteit teruggeven aan mensen met een dwarslaesie
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Anneke Welkamp geselecteerd voor presentatie op ESPRM in Slovenië
Bewegen als behandeloptie voor cognitieve veroudering
