Om mensen met een slikstoornis gepaste voeding en drank te geven, heeft Revant medisch specialistische revalidatie vorig jaar het International Dysphagia Diet Standardisation Initiative (IDDSI) ingevoerd. Dit model biedt niet alleen meer houvast over welke consistentie-aanpassing nodig is, ook heeft de revalidant meer keuzevrijheid in eten en drinken.
Vorig jaar merkten diëtiste Jacqueline van Helleman en logopediste Kristy Kolmus dat de introductie van IDDSI binnen Revant een aanwinst was. Beiden werken op de klinische afdeling van dit revalidatiecentrum op locatie Lindenhof in Goes. Zo kregen ze te maken met een post-covid-19-patiënt die na een intensive care-opname in het ziekenhuis daar kwam revalideren. Van Helleman: ‘De man had een zeer slechte conditie. Hij kon niet eens zelfstandig eten en drinken. Door krachtsverlies was slikken een groot probleem voor hem. Daarom kreeg hij eerst alleen sondevoeding. Kristy en ik zijn samen met de verpleging en onze catering volgens het IDDSI-model aan de slag gegaan. Naast kauwen slikoefeningen gaven we gepast eten en drinken. Zo konden we langzaamaan de sondevoeding afbouwen. In het begin kreeg hijlepeltjes water, gaandeweg dikvloeibare producten en uiteindelijk kon hij alles op het hoogste IDDSI-niveau weer eten en op het laagste IDDSI-niveau drinken.’
Dezelfde taal
Kolmus en Van Helleman zijn de initiatiefnemers van de implementatie van IDDSI op alle locaties van Revant in Goes, Breda en Terneuzen. Daar komen op zowel de volwassenen- als de kinderrevalidatie regelmatig patiënten met slikproblemen als gevolg van bijvoorbeeld een CVA, een spierziekte, de ziekte van Parkinson of ALS. Met deze implementatie behoort Revant binnen de revalidatiesector tot de pioniers. Het IDDSI-model is een aantal jaren geleden opgesteld door een internationaal gezelschap van professionals. Zijwilden wereldwijd een einde maken aan de wirwar van termen en definities voor diëten om zo de zorg en veiligheid voor mensen met dysfagie – de medische term voor slikproblemen – te verbeteren. Kolmus legt uit dat er ook binnen Revant steeds meer behoefte was aan eenduidigheid. ‘De benamingen voor aanpassingen van drinken en voeding waren nogal verschillend. Bij het toepassen van een verdikkingsmiddel in een drankje, heeft de ene zorgprofessional het bijvoorbeeld over nectardikte, de andere over karnemelkdikte en weer een andere over honingdikte, terwijl ze misschien allemaal hetzelfde bedoelen. Met IDDSI spreken we nu dezelfde taal en weten we precies hoe we eten en drinken per patiënt moeten aanpassen.’
Acht niveaus
Om het verslikken te voorkomen, maakt IDDSI onderscheid in acht niveaus – van 0 tot en met 7 – voor voeding en drank. Bij het laagste niveau gaat het om dunvloeibaar, zoals water. Daarna volgen dranken die licht vloeibaar, matig vloeibaar, dikvloeibaar tot zeer dikvloeibaar zijn. Deze laatste twee overlappen de twee laagste niveaus voor voeding, die vervolgens oploopt tot de niveaus fijngemalen en smeuïg, zacht en kleingesneden en ten slotte normaal eten. Van Helleman licht toe dat het systeem tevens aangeeft hoe je kunt meten of je met een verdikkingsmiddel, malen, prakken of snijden de gewenste consistentie bereikt. ‘Daarvoor gebruiken we een vork, lepel of spuitje. Zo glijdt dikvloeibaar eten of drinken makkelijk van een lepel af, is zacht en kleingesneden eten makkelijk met een vork te eten en kunnen we zien hoe snel een vloeibare drank door een spuitje loopt.’
IDDSI-niveau in EPD
Om het IDDSI-model binnen Revant te implementeren, hebben de twee initiatiefnemers hun voorstel eerst voorgelegd aan het managementteam. Na goedkeuring en een gepast budget konden ze aan de slag. Volgens Kolmus hebben ze iedereen die een rol speelt bij de maaltijden en dranken bij het project betrokken. ‘We zijn gestart met het bijscholen van de logopedisten en diëtisten. Daarna hebben we de verpleging en de catering uitgebreid geïnformeerd en uitgelegd hoe IDDSI werkt en hoe ze zelf producten kunnen testen.’ Dit alles gebeurde in nauwe samenwerking met een stagiaire van de opleiding diëtetiek. Deze studente heeft bovendien alle producten getest die Revant standaard in huis heeft. Die zijn nu in een map opgenomen, zodat de medewerkers precies weten welk product per IDDSI-niveau geschikt is. Van Helleman vertelt dat de werkwijze nu ook in het documentbeheersysteem is opgenomen, dat elke werknemer kan raadplegen. ‘En voortaan wordt van iedere dysfagie-patiënt in het elektronisch patiëntendossier aangegeven op welk IDDSIniveau hij of zij zit. Vandaar dat de afdelingen functioneel beheer en ICT een belangrijke rol spelen in dit project.’
Forse omschakeling
Nu de implementatie is voltooid, willen Van Helleman en Kolmus met de betreffende disciplines evalueren hoe de nieuwe aanpak verloopt. Gewenste aanpassingen gaan ze opnemen in de werkwijze. Met zo’n terugkerende evaluatie hopen ze het IDDSI-concept warm te houden binnen de organisatie. Revalidatie-instellingen die zelf ook met IDDSI willen werken, raden ze aan om een revalidatiearts bij het projectplan te betrekken, zoals zij zelf hebben gedaan. Kolmus: ‘Dan krijg je een breed draagvlak. Dat heb je nodig voor zo’n verandering in werkwijze. Het is toch een forse omschakeling die van iedereen veel aandacht en energie vergt. Maar die verandering komt wel ten goede van de behandeling en van de keuzevrijheid van de patiënt. Iedere dag vla gaat toch ook vervelen.’
info: www.iddsi.org
Beeld: Inge Hondebrink
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Een app en ondersteuning geven patiënt Rob (73) de regie over de behandeling van ALS
Hierom verruilden Nico de Hoogh en Mark Hendriks het hotelwezen voor de zorg
Eenduidige voeding en drank bij slikproblemen
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Volumenormen voor chirurgische ingrepen: worden we daar beter van?
Kansen door COVID: een pandemie die aanzet tot innovatie
