Met een licht Vlaams accent vertelt Luciano Fasotti – ‘Ik ben opgegroeid in België en heb gestudeerd in Italië’ – dat internationaal zijn vakgebied de afgelopen jaren sterk is gegroeid. Hij is hoogleraar klinische neuropsychologie met bijzondere aandacht voor de cognitieve revalidatie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Als onderzoeker ontwikkelt en evalueert hij therapieën voor patiënten met hersenletsel.
‘Deze mensen kampen vrijwel altijd met cognitieve en emotionele problemen. Zij kunnen bijvoorbeeld niet meer inschatten hoe anderen zich voelen, zijn snel moe en hebben een trage informatieverwerking en/of een planningsprobleem. Het vervelende is dat buitenstaanders daar op het eerste gezicht vaak weinig tot niets van merken.’
Om beter te kunnen omgaan met de trage informatieverwerking, die vooral opspeelt onder tijdsdruk, ontwikkelde Fasotti het programma Time Pressure Management. ‘Er zijn allerlei computergames om de verwerkingssnelheid op te krikken. De patiënten worden handiger met die spelletjes, maar dat levert niets op voor het dagelijkse leven.’ Fasotti en collega’s leerden trauma- en CVA-patiënten via enkele kunstgrepen tijdsdruk te voorkomen en te hanteren. Bijvoorbeeld door een vergadering goed voor te bereiden of bij een druk kruispunt even langs de kant van de weg te gaan staan om de verkeerssituatie te observeren alvorens door te rijden. Fasotti: ‘Het kost natuurlijk meer voorbereidingstijd, maar we zagen wel positieve effecten. De deelnemers gingen de nieuwe compensatiestrategieën ook structureel toepassen.’
Een ander onderzoek van Fasotti richtte zich op een bestaande methode om planningsproblemen aan te pakken, de Goal Management Training (GMT). Deze studie was onderdeel van het recent afgesloten Nationaal Initiatief Hersenen & Cognitie (NIHC). Dit consortium, gefinancierd door NWO, heeft meerdere interventies getoetst bij CVA- en Parkinsonpatiënten, waaronder GMT. Het NIHC werd gestart om hersen- en cognitiewetenschappen als een geïntegreerd vakgebied in Nederland te verankeren, door wetenschappelijke disciplines samen te brengen. Dankzij deze samenwerking zijn er goede resultaten geboekt. De proefpersonen die Fasotti volgde, mochten ieder twee persoonlijke planningsproblemen aangeven, waarmee ze in de dagelijkse praktijk worstelden. Deze liepen uiteen van mailen met vrienden en kennissen, koffie zetten, de garage opruimen tot geld uit een betaalautomaat halen. Fasotti zegt dat de handelingen per doel in stappen werden opgesplitst, waarna de deelnemer ze in logische volgorde moest uitvoeren. ‘Het grootste probleem is dat mensen vaak worden afgeleid en stappen overslaan. In dat geval moesten ze opnieuw beginnen. Wij hebben bij patiënten gekeken of het beter is om dit via trial and error of onder begeleiding van een therapeut meteen foutloos aan te leren. Deze laatste aanpak liet zeer positieve resultaten zien. Kennelijk registreren mensen door het hersenletsel fouten niet meer als fouten.’
Vermoeidheid speelt bij vrijwel alle hersenletsel-patiënten, vertelt de hoogleraar. ‘Ze kampen daar erg mee en denken dat ze tot weinig meer in staat zijn. Via ingebouwde rustmomenten en cognitieve gedragstherapie kun je die blokkerende gedachte wegnemen.’ Fasotti wilde weten of aanvullende fysieke training betere resultaten geeft. Hij selecteerde een groep extreem vermoeide CVA-patiënten en deelde hen in twee groepen in. Allen kregen ze cognitieve gedragstherapie, maar bij één groep werd deze gecombineerd met fysieke training. Fasotti: ‘Zes maanden na de gedragstherapie waren beide groepen veel minder moe. Echter, de verbetering bij de groep met de fysieke training was evidenter. Lichamelijke inspanning, mits consequent volgehouden, helpt bij het terugdringen van vermoeidheid.’
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Vernieuwde aanpak voor revalidatie na IC-opname
Een app en ondersteuning geven patiënt Rob (73) de regie over de behandeling van ALS
Van kinderzorg naar volwassenzorg: ‘Zorg voor een soepele overgang en geen harde knip’
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
De Pronkhoek
Cognitieve revalidatie: verleden, heden en toekomst
